Anadolu’nun yüzyıllardır süregelen mutfak kültürü, damaklarda unutulmaz izler bırakacak kadar zengin ve köklüdür. Bu kültürün en gözde tatlılarından biri de şüphesiz baklavadır. Sadece bir tatlıdan ibaret olmayan baklava; tarih, coğrafya, gelenek ve ustalıkla harmanlanmış çok katmanlı bir lezzet şölenidir.
Tarihin Kat Kat Lezzeti
Baklavanın kökeni oldukça eskiye dayanır. Orta Asya Türk topluluklarının cevizli yufka tatlılarından, Selçuklu saray mutfağına ve nihayet Osmanlı İmparatorluğu’nun ihtişamlı sofralarına kadar uzanan bir geçmişe sahiptir. Özellikle Topkapı Sarayı’nda Ramazan aylarında padişaha ve yeniçerilere “Baklava Alayı” adı verilen özel bir törende sunulması, onun sadece bir tatlı değil, aynı zamanda bir gelenek olduğunu da gösterir.
Yöre Yöre Farklılık, Ortak Paydada Lezzet
Baklava, her yörede aynı isme sahip olsa da, kullanılan malzeme, kat sayısı, pişirme şekli ve iç harcıyla farklılık gösterir. Gaziantep baklavası, şüphesiz Türkiye’de en çok bilinen ve tescillenmiş çeşittir. Fıstıklı iç harcı, incecik açılmış 40 kat yufkası ve bol tereyağıyla adeta efsanedir. Öyle ki 2013 yılında Avrupa Birliği tarafından coğrafi işaretle tescillenmiş, Türkiye’nin AB tescilli ilk ürünü olmuştur.
Karadeniz’de cevizli baklava ön plana çıkar. Genellikle evlerde özel günlerde yapılan bu tür, daha kıtır yapısıyla bilinir. Ege bölgesinde ise “şöbiyet” adını alan ve kaymakla zenginleştirilen bir çeşidi tercih edilir. Diyarbakır’da “sütlü nuriye” daha çok rağbet görürken, Hatay’da “bülbül yuvası” veya “dilber dudağı” gibi daha lokal çeşitler revaçtadır. Her biri bulunduğu coğrafyanın malzeme zenginliği ve damak alışkanlıklarıyla şekillenir.
En Sevilen Baklava Çeşitleri
Türkiye’de baklava denildiğinde akla gelen başlıca çeşitler arasında şunlar yer alır:
- Fıstıklı Baklava: Özellikle Gaziantep usulü olanı ile nam salmıştır. Şerbeti, tereyağı ve çıtırlığı mükemmel bir dengededir.
- Cevizli Baklava: Anadolu’nun birçok yerinde yaygın olan bu çeşit, daha yoğun bir aroma sunar.
- Saray Sarması: Yufkalar arasına serpilen fıstığın bolca sarıldığı, zarif ve ince bir sunumla gelen çeşittir.
- Şöbiyet: İçinde kaymak bulunan, daha yumuşak bir dokuya sahip olan tatlıdır.
- Bülbül Yuvası: Görünümüyle cezbeden, ortasına fıstık ya da ceviz konan yuvarlak formdaki baklava türüdür.
- Sütlü Nuriye: Daha hafif şerbetli ve sütle yapılan bu baklava, son yıllarda modern sofralarda da sıkça yer bulur.
Baklava Yanında Ne İçilir?
Baklavanın zengin ve şekerli yapısını dengelemek için yanında sunulacak içecek de önemlidir. Geleneksel olarak en çok tercih edilen içecek demli Türk çayıdır. Hafif acılığıyla baklavanın tatlılığına zıt bir denge kurar. Özellikle Gaziantep’te baklavanın yanında çay neredeyse vazgeçilmez bir ritüeldir.
Bunun yanında Türk kahvesi, özellikle ağır tatlıları sevenler için ideal bir eşlikçidir. Modern sofralarda soda, ayran veya hafif bitki çayları da alternatifler arasında yer alır. Bazı yerel kafelerde, özellikle kaymaklı veya sütlü baklava sunumlarında, yanında soğuk süt ikramı da giderek popülerleşmektedir.
Ustalığın ve Sabrın Tatlı Mirası
Baklava yapmak maharet ister. Yufkaların incecik açılması, iç malzemenin doğru oranda serpilmesi, yağın her kata dengeli yayılması ve şerbetin tam zamanında dökülmesi… Tüm bu aşamalar sabır ve deneyim gerektirir. Bu yüzden iyi bir baklava, sadece malzemenin değil, ustalığın da ürünüdür.
Bugün Türkiye’de sadece bayramlarda değil, düğünlerden hediyelik kutulara, yurtdışı sofralardan gurme restoranlara kadar geniş bir yelpazede baklava başroldedir. Bu eşsiz tatlı, geçmişten bugüne kültürel bir miras olmanın ötesine geçip, Türk mutfağının dünya çapındaki lezzet elçisine dönüşmüştür.
Tatiliniz boyunca Kilikya Palace restoranlarında taptaze baklavaları keşfedebilirsiniz.